Διαδρομή προς Γρεβενίτι και Βωβούσα

Λίγο πριν από τη γέφυρα της Μπαλντούμας, πάνω στον δρόμο που ενώνει τα Γιάννινα με το Μέτσοβο υπάρχει η διασταύρωση για τα χωριά του Ανατολικού Ζαγοριου. Πρώτη στάση κοντά στο χωριό Μηλιωτάδες για να δείτε ένα γεφύρι και να κοιτάξετε πιο προσεκτικά ένα χάνι που έχετε (έτσι συμβαίνει συνήθως!) προσπεράσει δίχως να το καταλάβετε. Πάνω στον Ζαγορίτικο ποταμό στέκεται το πέτρινο τοξωτό γεφύρι του Καμπέρ-Αγά που με ομαλό και διόλου επιδεικτικό τρόπο ενώνει τις δυο του όχθες. Αν παρατηρήσει κανείς την μορφή του θα την βρει μοναδική και λίγο παράξενη, συγκρινόμενη με τα άλλα γεφύρια του Ζαγοριού. Όλη ετούτη η περιοχή ανήκε στον Τούρκο Καμπέραγα και ο δρόμος που περνούσε πάνω από το γεφύρι ονομαζόταν «Ντερβένι». Στο χάνι πριν από το γεφύρι, που σήμερα μοιάζει με αποθήκη λένε πως δούλευαν 3 φούρνοι για να εξυπηρετήσουν τον διερχόμενο κόσμο εκείνης της εποχής, ενώ πάνω από 500 μουλάρια περνούσαν κάθε μέρα από το χάνι. Λίγο πιο πάνω, και ακριβώς στην νέα γέφυρα από τσιμέντο, άλλο ένα ποτάμι, άλλο ένα πέτρινο γεφύρι. Το ποτάμι λέγεται Βάρδας και το γεφύρι της Τσίπιανης. Χτίστηκε στα 1875 από τον Αναστάση Πασπαλιάρη που έδωσε 1.040 τούρκικες λίρες μαζί με τους κατοίκους του χωριού Γρεβενίτι (γιατί εδώ στην περιοχή της Τσίπιανης, είχαν οι Γρεβενιτιώτες τα αμπέλια τους). Κοιτάξτε πιο προσεκτικά το οξυκόρυφο «κλείδωμα» του τόξου στο γεφύρι της Τσίπιανης και θαυμάστε την τέχνη των τότε λαϊκών (χωρίς διπλώματα) μαστόρωνκιοπρουλήδων (οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν από τα χωριά της Κόνιτσας).

Ιστορικά βέβαια το Ανατολικό Ζαγόρι άρχιζε από εδώ και το πρώτο χωριό του ήταν το Τρίστενο (τέως Ντρεστενίκο) στημένο σε προσήλιο μέρος με τρεις χαραγματιές (τρία στενά περάσματα) στο ύψωμα που είναι χτισμένο. Μέσα στο χωριό που έχει ενδιαφέρον οικιστικά υπάρχει παλιά γέφυρα, νερόμυλος και νεροτριβή. Στο «κατάρρυτον και κατάφυτον» Γρεβενίτι (έτσι το χαρακτήριζε ο ηπειρώτης, «δάσκαλος» της περιήγησης τον 19ο αιώνα, Ι. Λαμπρίδης), το δάσος δίνει ακόμα την ευκαιρία στους κατοίκους του να επιβιώσουν, όπως και σε εκείνους στο επόμενο χωριό Φλαμπουράρι. Το παλιό χάνι δίπλα στην βρύση έχει γίνει καφενείο και ξενώνας, το «Πετρίδειο μορφωτικό ίδρυμα» και το «Μαλάμειο» νοσοκομείο δεν έχουν πλέον αντικείμενο, τα εκτροφεία με γουνοφόρα ζώα έχουν κλείσει, και η εκκλησιά της Κοίμησης της Θεοτόκου στέκεται επιβλητική στην μεγάλη κεντρική πλατεία με τον πλάτανο. Έχετε μπει για τα καλά στο λεγόμενο «Βλαχοζάγορο», στο κομμάτι δηλαδή του Ζαγοριού που κατοικήθηκε από Βλάχους (μερικοί υποθέτουν ότι ήρθαν τον 10ο αιώνα και παραμένουν μέχρι σήμερα). Στο πέρασμα πάνω από το ρέμα της Τζουρίκας (και δίπλα στο ιχθυοτροφείο πέστροφας) στρίβετε αριστερά στον χωματόδρομο που οδηγεί ύστερα από περίπου 5 χιλιόμετρα στο μοναστήρι της Βουτσάς. Με τον θρύλο να λέει πως το ΄χτισε ο βυζαντινός αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ο Πωγωνάτος στα 762 μ.Χ. συνειδητοποιείτε ότι βρίσκεστε πάνω στα ίχνη της λεγόμενης « Βασιλικόστρατας ». Άλλο ένα πέτρινο τοξωτό γεφύρι επάνω στον Βάρδα ποταμό (κάτω από το μοναστήρι) δείχνει τον δρόμο που ένωνε το Αργυρόκαστρο με το Πωγώνι, το Ζαγόρι, τον αυχένα της Κατάρας, περνώντας έτσι στη Θεσσαλία.

Τελευταίος σταθμός της διαδρομής η Βωβούσα με τον Αώο να την κόβει στα δύο και το γεφύρι του Αλέξη Μίσιου (1748) να στεφανώνει τις δυο γειτονιές της. Το πιο απομακρυσμένο χωριό στο Ανατολικό Ζαγόρι είναι χωμένο κάτω από τον αυχένα της «Τίζας» που οδηγεί μέσω- δύσκολου γι΄ αυτή την εποχή- χωματόδρομου είτε στην «Βάλια Κάλντα», είτε στο χωριό Περιβόλι που ανήκει στον Νομό Γρεβενών. Οι βλάχοι της Βωβούσας- υλοτόμοι κυρίως στο επάγγελμα- έχουν την φήμη των καλύτερων χορευτών και φροντίζουν έτσι ώστε το χωριό τους να παραμένει ζωντανό, όλες τις εποχές του χρόνου.

www.tanea.gr (15-2-2008)